De huidige situatie:
Innovatie is essentieel om in plaats van slachtoffer de motor van verandering te worden…
Landbouw is verantwoordelijk voor 18% van de broeikasgasemissies. Bovendien put het de bodem enorm uit, wat directe gevolgen heeft voor onze fauna en flora. Het goede nieuws is dat er een oplossing bestaat en dat er een beweging op gang is gekomen: de overgang van het “klassieke” model naar een “agro-ecologische” landbouw, waarvan de praktijken gebaseerd zijn op samenwerking met de natuur in plaats van tegen de natuur.
Door over te schakelen op “agro-ecologische” landbouw zal de landbouwer kunnen produceren met meer respect voor de natuur en zal zijn grond geleidelijk aan kunnen regenereren door koolstof in de bodem op te vangen (gemiddeld 3 ton CO2/ha/jaar) en tegelijkertijd een kwaliteitsvollere productie genereren.
Maar hoe definiëren we agro-ecologische landbouw (ook wel regeneratieve, herstellende of kringlooplandbouw genoemd), in tegenstelling tot conventionele of industriële landbouw)?
“Het is een manier om productiesystemen te ontwerpen die steunen op de ecosysteemdiensten. Het versterkt deze en streeft tegelijk naar een vermindering van de druk op milieu en klimaat (bv. vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, beperking van het gebruik van bestrijdingsmiddelen) en naar het behoud van de natuurlijke hulpbronnen. Het doel is maximaal gebruik te maken van de natuur als productiefactor door haar vermogen tot vernieuwing in stand te houden.
Het gaat om een holistische aanpak, waarbij het landbouwbedrijf als één geheel wordt beschouwd. Met deze systemische aanpak kunnen de opbrengsten en winstgevendheid behouden of zelfs verbeterd worden, en tegelijkertijd worden de milieuprestaties verbeterd.
Agro-ecologie herintroduceert diversiteit in landbouwproductiesystemen en herstelt een gediversifieerd landschap (bv. diversificatie van gewassen en verlenging van vruchtwisselingen, implementatie van agro-ecologische infrastructuren, enz.) en de rol van biodiversiteit als productiefactor wordt versterkt of zelfs hersteld.
Landbouwkunde is de kern van agro-ecologische productiesystemen. Gedegen kennis op dit gebied is essentieel, zowel voor landbouwers als voor hun adviseurs…” (bron agriculture.gouv.fr)
De bedoeling is om naar de natuur te luisteren, haar te observeren en haar alle natuurlijke middelen te geven om in goede omstandigheden te kunnen produceren. Daarvoor moet de bodem gezonder gemaakt worden door het gehalte aan organische stof te verhogen, en dit alles kost tijd.
Concreet zijn dit enkele van de praktijken die tijdens een agro-ecologische transitie worden toegepast: geen of minimale grondbewerking, direct-zaai, drastische vermindering van chemische bestrijding tegen plagen en van gebruik van kunstmest, aanplanten eenjarige bodembedekkende gewassen (>95% van de tijd), vruchtwisseling, aanplant van hagen/bomen, agrobosbouw, enz.
Het is geen exacte wetenschap, maar een combinatie van verschillende wetenschappen die samenwerken om het beste te bereiken voor natuur en mens. Het is ook van essentieel belang dat men zich omringt met adviseurs, dat men zijn kennis deelt, want dit is een belangrijke factor voor verandering.
De voordelen van agro-ecologie:
Agro-ecologie stelt ons in staat om in te grijpen op vier essentiële elementen voor het klimaat en onze toekomst, dankzij haar impact op:
Herstel van biodiversiteit: Agro-ecologie herintroduceert diversiteit in landbouwproductiesystemen en herstelt een gediversifieerd landschap; de rol van biodiversiteit als productiefactor wordt versterkt of zelfs hersteld. De voordelen voor fauna en flora zijn dan ook talrijk en zichtbaar. Het bodemleven wordt geregenereerd, habitats van insecten worden in stand gehouden, vogels keren terug naar onze velden en weiden, oude variëteiten worden gerehabiliteerd, en gras- en bloemrijke stroken zijn talrijk.
Duurzamere voeding: door respect voor de natuur, respect voor de mens en respect voor toekomstige generaties centraal te stellen in voedselsystemen, vormt agro-ecologie een geloofwaardig alternatief voor intensieve en industriële landbouw, en beantwoordt ze aan de groeiende vraag van het publiek naar gezond, ethisch, lokaal en duurzaam voedsel.
Verbetering van waterhuishouding: bij agro-ecologie wordt het gebruik van hulpmiddelen sterk verminderd of zelfs afgeschaft ten voordele van het recycleren van groenafval, het composteren of het combineren van gewassen om de bodem te verrijken en te bemesten. De praktijken verminderen de waterverontreiniging dan ook aanzienlijk. Agro-ecologie stimuleert ook praktijken die erop gericht zijn de bodem te verrijken en tegen erosie te beschermen, bijvoorbeeld door een bodembedekker dat overmatige afvloeiing voorkomt. Het maakt dus een goed beheer mogelijk door het regenwater in de bodem vast te houden en op te slaan en het verbetert de zuiverheid en de kwaliteit van het water.
Vastlegging van koolstof in de bodem: Bij agro-ecologie maken verminderde of minder frequente bodembewerking, gediversifieerde vruchtwisseling, bodembedekkers, permanente en tijdelijke graslanden, alsook de aanplant van hagen en bomen op en rond de velden het mogelijk gemiddeld twee ton koolstof per hectare per jaar vast te leggen in de bodem. De intensieve en industriële landbouw stoot gemiddeld één ton per hectare per jaar uit. Een landbouwer in omschakeling draagt dus bij tot de strijd tegen de opwarming van de aarde met een gemiddelde van drie ton koolstof per hectare per jaar.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de talrijke voordelen van agro-ecologie, die zich uiteraard niet beperken tot deze vier.
Daarom is het dringend en essentieel agro-ecologische landbouw verder te ontwikkelen en de transitie te versnellen, om een antwoord te kunnen bieden op de klimaatverandering. Een betere voeding van de bodem zorgt ervoor dat wij ons ook beter voeden, en vergroot ons welzijn.
Op lange termijn betekent agro-ecologie een meerwaarde voor de gronden door het herstel van het leven in de bodem.
